ن تعليل ها

خليفه حاضر جواب

در زمان يکي از خلفاي بغداد، شخصي به نام کثير به سبب گناهي که مرتکب شده بود، در زندان خليفه به سر مي برد. روزي به خليفه نوشت: «يعفوا عن کثيرٍ.»(1) خليفه هم آيه اي ديگر نوشت: «لا خير في کثيرٍ»!(2و3)

***

خليفه اي عادت داشت فقط لباس سياه رنگ به تن کند؛ تا اينکه يک روز شخصي از خليفه پرسيد: «چرا اميرالمؤمنين به لباس سياه بيشتر توجه دارند؟» خليفه پاسخ داد: «لباس سياه، لباس مردان و زندگان است؛ زيرا هيچ زني با لباس سياه عروسي نمي کند و هيچ مرده اي را با کفن سياه در گور نمي گذارند». آن شخص از اين پاسخ شگفت زده شد.(4)

غلام خسرو پرويز

روزي يکي از غلامان خسرو پرويز ظرفي پر از آش به مجلس وي آورد و بر سر سفره از جلال و شکوه شاه دستش لرزيد و چند قطره اي از آن بر لباس خسرو ريخت، پادشاه دستور داد غلام را بکشند. غلام بازگشت و تمام آش را بر لباس هاي خسرو ريخت.

خسرو با ناراحتي و خشم پرسيد: اين چه کاري است؟ غلام گفت: با اين دو سه قطره که بر لباس شما ريختم، سزاوار کشته شدن نبودم، و اگر با اين جرم مرا مي کشتي، تو را ظالم به حساب مي آوردند، به همين سبب بازگشتم و گناهي بزرگ تر انجام دادم تا کسي تو را به خاطر کشتن من سرزنش نکند! شاه غلام را بخشيد و او را مورد لطف خود قرار داد.(5)

طلب عفو

هارون الرّشيد دستور داد دست جواني را که دزدي کرده بود، ببرند. مادر جوان پيش آمد و گفت: اي خليفه! دستي را که خدا آفريده چگونه مي بري؟ خليفه گفت: به حکم خدا مي برم؛ زيرا مي ترسم که در حدود شرعي کوتاهي کنم.

پيرزن گفت: من به نيروي اين دست زندگي مي کنم و اگر آن را از بدن فرزندم جدا کني، روزي مرا بريده اي، خليفه گفت: دستش را ببريد که اگر اين حکم را اجرا نکنم از گناهکاران باشم. پيرزن گفت: اي خليفه! اين گناه را هم يکي از همان گناهاني محسوب کن که شب هنگام از آن طلب بخشش مي کني!(6) اين سخن خليفه را بسيار خشنود کرد و باعث آزادي جوان گناهکار شد.(7)